علت رتینوپاتی دیابتی و روشی برای معکوس کردن آن

 2 ژانویه 2018- محققان دانشگاه جان هاپکینز یک مسیر سیگنالینگ سلولی را در موشها کشف کردند که موجب کاهش دید در بیماران مبتلا به رتینوپاتی دیابتی و انسداد عروق در شبکیه می شود. بیماریهایی که مشخصه ی آنها بسته شدن عروق خونی در شبکیه است که منجر به نابینایی می گردند. در آزمایشاتی که تولید فاکتور رشد اندوتلیال عروق VEGF در چشم سرکوب گردید، دانشمندان توانستند جریان خون طبیعی را مجدداً در شبکیه برقرار کنند، این موفقیت به معنای امکان توقف رتینوپاتی دیابتی یا حتی معکوس شدن آن است.

 در این مطالعه که در مجله ی Clinical Investigation Insight منتشر شده است، محققان دریافتند که افزایش میزان VEGF در شبکیه گلبول های سفید خون را به سمت شبکیه جذب می کند، جایی که  گلبولهای سفید به دیواره ی عروق خونی چسبیده و جریان خون را مختل می کنند. کاهش غلظت VEGF و یا مسدود نمودن آن با یک آنتی بادی سبب پراکنده شده گلبولهای سفید خون و باز شدن عروق مسدود شده  و جاری شدن مجدد خون در این ناحیه می شود.

دکتر Campochiaro مدیر آزمایشگاه سلولی و مولکولی شبکیه و استاد چشم پزشکی در موسسه چشم Wilmer در دانشگاه جان هاپکینز می گوید: این تحقیق از آنجایی بسیار اهمیت دارد که توضیح می دهد چرا رتینوپاتی دیابتی و انسداد ورید شبکیه  در صورت عدم درمان، در طول عمر بیمار همچنان ادامه می یابد و وخیم تر می شود.

الهام بخش این مطالعه، مشاهداتی بود که در آزمایشات بالینی داروی ranibizumabثبت شده بود. این دارو که برای مسدود کردن VEGFدر بیماران مبتلا به رتینوپاتی دیابتی و انسداد ورید شبکیه  طراحی و بکار می رود، علاوه بر بهبود شرایط بیماران، موجب جاری شدن جریان خون در قسمت هایی از شبکیه می گردد که قبلاً مسدود شده بود.

 پرفسور Campochiaro می گوید: همه ی ما معتقدیم که این بیماری سبب مرگ عروق خونی می شود و بنابراین برگشت ناپذیر است. اما شک و تردید در مورد برگشت ناپذیر بودن این بیماری، پرفسور Campochiaro وهمکارانش را بر آن داشت که مطالعات بیشتری را انجام دهند که منجر به درک دقیق وقایعی گردید که در هنگام این بیماری رخ می دهد.

 در این مطالعه، محققان 6 موش اصلاح شده ی ژنتیکی را با کمک دارویی به نام doxycycline مجبور به تولید VEGF بمیزانی بیش از حد طبیعی کردند.

 پس از 3 روز از تولید بیش از حد VEGF، گروه پرفسور Campochiaro مشاهده کردند که توده هایی  از گلبولهای سفید در عروق خونی شبکیه مجتمع شده اند.

محققان سپس تولید بیش از حد VEGF را در این روشها متوقف کردند و 17 روز پس از آن، دریافتند که توده های گلبولهای سفید از بین رفته و جریان خون در ناحیه ای از شبکیه که پیش از این عاری از جریان خون بود، مجدداً برقرار شده است.

محققان سپس سیگنالهای سلولی مسئول مسدود شدن عروق به دلیل اثرات VEGF را بررسی کردند. آنها دریافتند هنگامیکه گلبولهای سفید با VEGF واکنش می دهند، آنها تحریک به مهاجرت به درون عروق خونی شبکیه می شوند. بالا بودن غلظت VEGF همچنین سبب فعال شدن یک عامل رونویسی بنام NF-kappaB می شود که مسئول بیان تعداد متنوعی از پروتئین ها در بدن است. از همه مهمتر این عامل رونویسی، یک مولکول چسبندگی سلولی بنام VCAM-1 را کنترل می کند. VCAM-1 به عنوان چسب بین انواع مختلف سلولهای سیستم ایمنی و عروق خونی عمل می کند.

سپس محققان آزمایش قبلی خود را تکرار کردند اما این بار یک آنتی بادی هدفمند برای مهار VCAM-1 را در حالیکه همچنان تولید VEGF بالا بود، بکار بردند. هنگامیکه محققان عروق شبکیه ی این موشها را با عروق شبکیه ی موشهایی که این مهار کننده را برای آنها بکار نبرده بودند، مقایسه کردند، دریافتند میزان توده های گلبولهای سفید خون در عروق موشهای آزمایش کاهش یافته و جریان خون در عروق شبکیه ی آنها بهتر شده است. این به معنای این است که  VEGFسبب تحریک مراحل اولیه ی رتینوپاتی دیابتی و انسداد عروق شبکیه و همچنین مراحل انتهایی یعنی کاهش بینایی می شود.

پرفسور Campochiaro گفت: اگر بتوانیم VEGF را در تمام مراحل نه تنها در مراحل  انتهایی که علایم رتینوپاتی در بیمار ظاهر می شود، مسدود کنیم، کار بزرگی انجام داده ایم. اگر چه با این رویکرد فعلی، این کار عملی نیست زیرا نیاز به تزریق پروتئین های ضد VEGFبه چشم هر 4 تا 6 هفته یک بار دارد.

با این حال پرفسور Campochiaro امیدوار است با این تکنولوژی در حال توسعه، بتواند داروهای ضد VEGF را بطور مداوم به چشم تحویل دهد و یک درمان دراز مدت را برای این بیماری امکان پذیر کند. او افزود: مسدود کردن VCAM-1 می تواند یک مزیت اضافی را از طریق کاهش سرعت مسدود شدن عروق و کاهش پیشرفت بیماری میسر کند.

 رتینوپاتی دیابتی علت اصلی نابینایی در آمریکا است و تقریباً 5 میلیون فرد بزرگسال را تحت تأثیر قرار داده است. مدیریت دقیق دیابت و تزریق مکرر یک عامل ضد VEGF در کاهش پیشرفت این بیماری در بسیاری از بیماران موثر بوده است اما هر درمانی با خطر عوارض جانبی یا عفونت همراه است. انسداد ورید شبکیه دومین بیماری شایع عروقی شبکیه پس از رتینوپاتی دیابتی است.

منبع و سایت خبر:

JCI Insight, 2017; 2 (18) DOI: 10.1172/jci.insight.95530

www.sciencedaily.com/releases/2018/01/180102103951.htm